بروزرسانی: 26 خرداد 1404
وکیل کیست و به چه کسی وکیل پایه یک دادگستری گفته می شود؟- اخبار بازار تسنیم
در این مورد وکیل توسط خود موکل انتخاب میشود و به موجب قرارداد وکالت از وکیل میخواهد که وکالت وی را برای دفاع از حقوق او در مراجع قضایی به عهده بگیرد. بر اساس اصل 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طرفین دعوا در تمام دادگاه ها از حق داشتن وکیل برخوردارند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند بایستی شرایط و امکانات انتخاب برای آنها مهیا شود. این نوع از وکالت در مواردی به کار می رود که شخصی، وکیل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وکالت از او می خواهد وکالت او را برای دفاع از حقش در مراجع قضایی بر عهده بگیرد. افرادی که همواره برای حل و فصل مسائل حقوقی و قضایی خود به وکیل پایه یک دادگستری مراجعه می کنند متوجه این امر هستند که قبول وکالت یا وکالت دادن به وکیل در هر حالتی بر دو نوع است. متقاضیان و دانش آموختگان در رشته حقوق و معادل آن رشته برای شرکت در آزمون وکالت لازم است تا شرایط لازم برای شرکت در آزمون را داشته باشند و آن را رعایت نمایند. تنها کسانی حق شرکت در آزمون وکالت کانون وکلا را دارند که شرایط خاص در موارد زیر را داشته باشد.
- اگر وکالت در جلسه دادرسی داده شود، مراتب در صورتجلسه قید و به امضای موکل می رسد و چنانچه موکل در زندان باشد، رئیس زندان یا معاون وی باید امضا یا اثر انگشت او راتصدیق نمایند.
- به طور کلی اگر بخواهیم بررسی کنیم، اگر دو نفر با یکدیگر قراردادیرا بر سر موضوعی امضا کنند، درواقع انگار که شخصی، شخص دیگر را وکیل خود قرار داده است.
- اما در جامعه امروزی بسیاری از افراد برای امور حقوقی و اداری خود تصمیم می گیرند که یک وکیل اختیار کنن.
- همانطور که بیان نمودیم یکی از وظایف مهم کانون وکلای معاضدت قضایی این است که به وسیله ی وکلای عضو کانون انجام می گیرد.
خیلی از افراد فکر میکنند، کار و تخصص وکلا به دفاع کردن از دیگران در دادگاه محدود می شود. هرچند این باور اشتباه نیست، اما باید به این امر توجه کرد که وکلا برای رسیدن به این جایگاه مدت زمان زیادی تحصیل کرده، و وقت زیادی جهت گذراندن دوره های کارآموزی صرف کرده اند. یک وکیل به دلیل داشتن تخصص و علم حقوقی بالا نسبت به ديگر افرادی که در رشته حقوق درس خوانده اند، مانند مشاورین حقوقی، اختیارات قانونی ویژه ای پیدا می کنند. وکالت عقدی جایز است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید. در حال حاضر تعداد زیادی از قضات بازنشسته و اعضای هیئت علمی دانشگاههای سراسری که سابقه زیادی در ذمه وکالت دارند با تهران وکیل همکاری می نمایند.
درمورد استفاده از وکیل، وظیفه ی تشخیص به عهده ی شعبه ی معاضدت قضایی کانون وکلا گذاشته شده است. پس از وصول درخواست،شعبه عرایض آن را بررسی می کند اگر درخواست ناقص باشد نواقص را به دفتر اعلام می کند و اگر کامل باشد عقیده را در پیشرفت دعوی نوشته و در صورتیکه پیشرفت داشته باشد آن را به شعبه قضائی تسلیم می کند و شعبه قضائی وکیل معاضدتی را برای متقاضی تعیین می نماید. برای هر مورد وکالت اتفاقی باید درخواست جداگانه با ضمایم کامل تهیه و تسلیم کانون گردد.پس از تقدیم درخواست ، کانون حق دارد تا به منظور سنجش توان علمی و تجربی متقاضی از او مصاحبه و اختبار به عمل آورد.در هر حال پذیرش یا رد درخواست با کانون است. همچنین مدارک مورداستناد را پیوست کند و پس از امضا زیر درخواست خود، آن را در دفتر کانون وکلا ثبت نماید. پرداخت حق الوکاله وکیل که بر اساس قرارداد یا عرف یا اجرت المثل پرداخت می شود. با تغییر و اصلاحات بعضی از مواد قانون صدور چک، چک صیادی در قانون مطرح شد.
۲. وکالت اتفاقی
حال که تا حدودی دانستیم وکیل پایه یک کیست؟ باید بدانیم میزان حق الزحمۀ وکیل کاملاً به توافق بین وکیل و موکل بستگی دارد. نرخ مصوب حق الوکاله در دعاوی مالی به صورت درصدی از مبلغ خواسته تعیین می شود و به بار مالی پرونده بستگی دارد. معمولاً هر وکیل پایه یک بیشتر در یکی از حوزه های یادشده تخصص بیشتری دارد و بیشتر به آن حیطه می پردازد؛ مثلاً ممکن است وکیلی در دعاوی خانوادگی صاحب تبحر و تجربه باشد و وکیل دیگری بیشتر در امور مالی فعالیت کند.
وکیل کیست و تعریف انواع وکالت
تبصره ۱- اشاره به شماره های یاد شده در این ماده بدون ذکر موضوع آن تصریح محسوب نمی شود. در نتیجه قانون گذار به منظور بهره بردن تمامی مردم از این خدمت و حق، قوانینی را طرح کرده آن ها را ثبت کرده است. مهم ترین و اولین وظیفه وکیل، انجام مورد وکالت است که بستگی به نوع وکالت دارد. نایب السلطنه را در دوره صفویان «وکیل» می گفتند و عنوان «وکیل الرعایا» هم از همین جا برخاسته است.
در صورت اخیر، در مورد وکالت نامه های تنظیمی در ایران، وکیل می تواند ذیل وکالت نامه تایید کند که وکالت نامه را موکل شخصا در حضور او امضاء یا مهر کرده یا انگشت زده است. اساسا تمامی امور حقوقی، قابلیت نیابت پذیری و انجام از سوی وکیل را دارند؛ مگر آنکه آن امور، از مواردی باشند که اصطلاحا قائم به شخص موکل است و تنها اوست که می تواند آن امور را انجام دهد؛ نظیر شهادت، اقرار، لعان، تمکین و مواردی از این دست که قابل وکالت دادن نیستند و انعقاد وکالت در مورد آن ها، باطل است. اداره ی اموال موکل و نیز طرح و پیگیری تمامی دعاوی حقوقی و کیفری در دادگاه یا اصطلاحا وکیل در محاکمه بودن. این افراد می توانند در همان مدت کارآموزی زیر نظر سرپرستان خود، وکالت پرونده های سبک را بر عهده بگیرند. به وکلایی که در دوران کارآموزی به وکالت می پردازند، وکیل کارآموز و یا کارآموز وکالت می گویند. کسانی که قدرت تأدیه ی حق الوکاله را ندارند، می توانند از کانون وکلا یا هیأت اجرایی یا از رؤسای حوزه های قضایی تقاضای معاضدت نمایند، مشروط به اینکه دعوی راجع به شخص تقاضاکننده باشد، می توان تقاضای معاضدت نمود.
ممکن است افرادی در رشته حقوق تحصیل کرده اند و هنوز شغل آن ها وکالت نیست، ولی به صورت کاملا اتفاقی در مسیر حل مشکلات و رسیدگی به پرونده خویشاوندان خود در مراجع قضایی قرار می گیرند. البته صحت این قرارداد مطلق نیست و هریک از وکیل و موکل باید دارای شرایط قانونی باشند . همچنین در برخی موارد مباشرت شخص شرط است و این امور نمیتواند توسط وکیل انجام شود مثل سوگند.
به موجب ماده 55قانون وکالت مصوب 1315،تظاهربه وکالت وهمچنین مداخله ی اشخاصی که پروانه وکالت دادگستری ندارند درعمل وکالت دادگستری،به قید مجازات ممنوع شده است . مطابق ماده فوق متهم می تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی، یک نفر وکیل دادگستری همراه خود داشته باشد. چنانچه متهم احضار شود این حق در برگه احضاریه قید و به او ابلاغ می شود. وکیل متهم می تواند با کسب اطلاع از اتهام و دلایل آن، مطالبی را که برای کشف حقیقت و دفاع از متهم یا اجرای قانون لازم بداند، اظهار کند. در صورت اخیر، درمورد وکالتنامه های تنظیمی در ایران، وکیل می تواند ذیل وکالتنامه تایید کند که وکالتنامه را موکل شخصا در حضور او امضا یا مهر کرده یا انگشت زده است.
موکل مکلف است حق الوکاله را براساس قرارداد وچنانچه قراردادی بسته نشده باشد براساس تعرفه قانونی حق الوکاله،پرداخت نماید.البته پرداخت نشدن حق الوکاله،تکلیف وکیل درانجام تکالیف قانونی را تا زمانی که وکالت زایل نشده باشد،منتفی نمی نماید. اهمال،قصور وتقصیروکلای دادگستری درانجام وظایف خویش عمدتا تخلف انتظامی شمرده میشود وبنابراین مستوجب تعقیب انتظامی وتحمل کیفرانتظامی است،افزون برآن،ممکن است ازنظرمدنی وحتی کیفری موجب مسئولیت وکیل شود. فوت یا حجر موکل ورشکستگی او در پرونده های مالی نیز موجب زوال وکالت است اما در این صورت از آنجا که وکالت منفسخ و وکیل منعزل می شود و دادرسی نیز تا تعیین وراث یا قیم متوقف می شود با تأخیر دادرسی برای اخذ توضیح از وکیل یا موکل مواجه نیستیم.